Республикалық ғылыми-практикалық психологиялық журналының ресми сайты

6 771 қаралым

Суицидтің алдын алу

0

Ағыбаева А.
Алматы облысы Қарасай ауданы Қаскелең қаласы Қ.Сәтбаев атындағы орта мектеп,
өзін-өзі тану пән мұғалімі

Оқушыға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету барысында мамандар үшін ең маңызды мәселе — оқушылардың психологиялық денсаулығын қамтамасыз ету, жағымсыз жағдаяттардан сақтау және болдырмау болып табылады.
Жалпы пән мұғалімдерінің соңғы мәліметтерге қарағанда, оқушы балалар арасында суицидтік мінез-құлық пайда болуда. Балалардың әлеуметтік-психологиялық қолайсыз жағдайларда өз-өздеріне қол жұмсаулары, сол арқылы өз өмірлеріне нұсқан келтірулері. Суицидтік мінез-әрекеттің көптеген себептері болады. Көптеген келеңсіз жағдайларда өз-өздерінің психологиялық-эмоциялық күйлерін басқара алмай немесе шиеленістен шығудың жолдарын таба алмай, ауыр эмоциялық жағдайларды көтере алмай, аяқ жағы қайғылы оқиғаларға ұшырап жатады. Оның ішінде ең өзекті және жиі кездесетін себеп-салдарды мысал ретінде келтіре кетейік.
Әлеуметтік-психологиялық тұрғыдағы себептері: басындағы қатыгездік, қарым-қатынастың бұзылуы, психологиялық климаттың балаға жағымсыз әсер етуі, отбасындағы басқару стилі, үлкендер тарапынан күш көрсетуі, әке-шешесі тарапынан балаға тиісті көңіл бөлінбеуі, құрбы-құрдастары, көше мен ауланың жағымсыз әсерлері мен қысымдары және т.б.
Биологиялық- генетикалық тұрғыдағы себептері: кейбір жағдайларда балалардың себептен-себепсіз өз-өздеріне қол жұмсауын мамандар тұқым қуалаушылықпен байланыстыра түсіндіреді, бірақ бұл басқа себептерге қарағанда төменгі көрсеткішті көрсетеді. Сондықтан да мамандар көбінесе жоғарыдағы негізгі, әсіресе, педагогикалық себептерге бағытталады.
Педагогикалық-психологиялық тұрғыдағы себептері: оқушылармен жүргізілетін педагогикалық-психологиялық дайындық жұмыстарының жоқтығы немесе нашарлығы (балалардың проблемалы жағдаяттарда өз-өздерін басқара алмауы, жағымсыз жағдаяттарда өз-өздерін дұрыс бағыттай алмауы, өз-өзінің ішкі мәселесі мен жағдайын реттей алмауы, кері әсерлерге қарсы тұра алмауы, өзіндік ішкі қорғаныс бағытының жоқтығы, алға жетелейтін мақсат қоя алмауы, сол мақсатқа жетудегі өзіндік стратегияларының жоқтығы немесе оны құра алмауы, қиын жағдайлардан шыға алмауы, ішкі эмоциялық күйлерінің тұрақсыздығы, фрустрацияға, стреске бейім мінез-құлық, емтихан, ҰБТ жағдайларында, әсіресе, теріс немесе төмен нәтижеге ие болғанда өздерін ұстай алмауы және т.б.); мамандар педагогикалық-психологиялық біліктілігін төмендігі, яғни нақты балалар суицидіне байланысты зерттеу, түзету, алдын алу жұмыстарының педагогикалық және психологиялық әдіснамасының жоқтығы, сондай-ақ арнайы жұмыс бағдарламасының жасалмағандығы (арнайы тәрбие жұмысының ұйымдастырылмағаны) және т.б.
Экономикалық-психологиялық тұрғыдағы себептері: балалардың құрбы-құрдастары қатарынан қаржы-қаражат, киім киісі, ақша жарату, материалдық-тұрмыстық жағдай жағынан жетіспеушілік көруі және т.б.
Білім беру мекемелері алдында көптеген міндеттер тұр әрі олардың бірқатары іске асырылуда. Педагог-психолог мамандар арасында оқушылар суицидінің алдын алуға және болдырмауға бағытталған арнай іс-шаралар мен бағдарламалар жасап шығарылып, тәжірибеге енуде. Соның бірі – оқушыларды ҰБТ-ға психологиялық даярлау арқылы жасөспірімдер арасындағы суицидтік мінез-құлықтың алдын алу шарасы болып табылады.

Leave A Reply